village name village logo and picture
church
 
 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΟΥΚΛΙΩΝ
Μιχαλάκη Χριστoδούλου 4
8500,Κούκλια - Πάφος
Τηλ : 26812812
Φαξ : 26432501
E-mail: [email protected]

 
 
 

Η Βορειοανατολική Πύλη της Παλαιπάφου κατείχε δεσπόζουσα θέση πάνω από την πόλη στο λόφο του Μαρκέλλου και αποτελούσε ένα από τα προπύργια των αρχαίων οχυρώσεων.

Βρίσκεται κοντά στο δρόμο προς την Αρχιμανδρίτα, σε απόσταση 600 μέτρων περίπου από το χωριό. Παραπλεύρως της Πύλης, πρόσφατες ανασκαφές έφεραν στο φως πολύπλοκα πολιορκητικά και οχυρωματικά έργα που δίνουν ζωντανή εικόνα της τεχνικής της πολιορκίας κατά την αρχαιότητα και προσδίδουν μοναδικότητα στο χώρο του Μαρκέλλου.

Τα αμυντικά έργα που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή περιλαμβάνουν την Πύλη και συνεχόμενα τμήματα του τείχους της πόλης με ένα ορθογώνιο πύργο. Είχαν ανεγερθεί αρχικά κατά την Αρχαϊκή περίοδο (γύρω στο 700 π.χ.) και κατόπιν ξανακτίστηκαν και επιδιορθώθηκαν αρκετές φορές έως ότου αχρηστεύθηκαν λίγο μετά το 300 π.χ. Τα πρώτα τείχη είχαν κατασκευαστεί από αποξηραμένους πλίνθους πάνω σε πετρόκτιστα θεμέλια, αλλά αργότερα (6ο αιώνα π.χ.) επενδύθηκαν με αργούς λίθους και η επένδυση αυτή διατηρείται εν μέρει στην εσωτερική πλευρά του τείχους της πόλης μέχρι ύψους 2 μέτρων. Κοντά στην πύλη, η εσωτερική όψη του τείχους ξανακτίστηκε με εξαίρετους πελεκητούς λίθους κατά τον 4ο αιώνα π.χ. Το τείχος της πόλης είχε σημαντικό πάχος, 6.30 μέτρων, μια στενή και ξηρά τάφρος (βάθους 4 μέτρων και πλάτους μεγαλύτερου των 10 μέτρων) μπροστά από το τείχος, αποτελούσε επιπρόσθετη ενίσχυση των οχυρώσεων. Η ίδια η Πύλη ήταν ένα ισχυρό οικοδομικό σύμπλεγμα. Οι τοίχοι της διατηρούνται μόνο σε ύψος ενός μέτρου, αλλά η κάτοψη και η διάταξή της είναι απόλυτα εμφανείς. Ο δρόμος που οδηγεί στην πόλη περνά μέσα από μια στενή διάβαση με απότομη διπλή καμπή, η οποία μπορούσε να καλυφθεί από διασταυρούμενα πυρά από τους προμαχώνες των επάλξεων: μια τέτοια κατασκευή εξυπηρετούσε περισσότερο τις απαιτήσεις της άμυνας παρά τις ανάγκες της κυκλοφορίας σε περίοδο ειρήνης. Βαθιά αποτυπώματα τροχών στον ακρογωνιαίο λίθο του εσωτερικού προμαχώνα δείχνουν πόσο κοντά στο τείχος θα πρέπει να περνούσαν οι άμαξες.

Αρχικά η Πύλη είχε πλάτος 12.50 μέτρων και πλαισιωνόταν από δύο ογκώδεις προμαχώνες που προεκτείνονταν από το τείχος της πόλης. Πριν από το 1500 π.Χ. προστέθηκαν η εξωτερική και η εσωτερική έπαλξη. Τον 4ο αιώνα, κατά τη διάρκεια γενικής ανακατασκευή των οχυρώσεων, τα μέτωπα των επάλξεων ενισχύθηκαν, η εξωτερική δίοδος περιορίστηκε σε 2.80 μέτρα και κτίστηκαν τρία παρατηρητήρια (σκοπιές). Αυτά τα χρησιμοποιούσε η φρουρά ως αποθήκες και μαγειρεία, όπως δείχνουν μερικές εστίες και πολυάριθμα πήλινα σκεύη και οστά ζώων που βρέθηκαν εκεί. Στην εσωτερική δίοδο της πύλης σώζονται κατάλοιπα της ίδιας της θύρας εισόδου με ογκόλιθο που αποτελούσε το κατώφλι της Πρώιμης Αρχαϊκής περιόδου (7ος αιώνας π.χ.) με ορθογώνιες εγκοπές για τις παραστάδες της θύρας και κυκλική κοιλότητα μέσα στην οποία περιστρέφονταν οι στρόφιγγες των ξύλινων θυρών, καθώς και άλλα λίθινα κατώφλια της Ύστερης Αρχαϊκής περιόδου (σε χρήση σε περίπτωση πολιορκίας) με βαθιά αποτυπώματα τροχών και παρόμοιες εγκοπές.

Ολόκληρη την περιοχή έξω από τα τείχη, από την Πύλη ως ένα σημείο πέρα από τον Πύργο, κάλυπταν τα εντυπωσιακά κατάλοιπα ενός πολιορκητικού αναχώματος που είχε κατασκευαστεί από τον Περσικό στρατό, κατά την επίθεσή του εναντίον της Παλαίπαφου το 498π.Χ. Ο ιστορικός Ηρόδοτος απλώς αναφέρει μια τέτοια επίθεση. Οι Πέρσες, κατά την προέλαση τους, κατέστρεψαν ένα σημαντικό ιερό έξω από τα τείχη και χρησιμοποίησαν το οικοδομικό υλικό, μαζί με όγκους χώματος, κορμούς δέντρων και κλαδιά, για το γέμισμα της τάφρου. Εκατοντάδες θραύσματα από βωμούς θυμιάματος, αναθηματικές στήλες και κίονες, συλλαβικές επιγραφές και Αρχαϊκά γλυπτά ήρθαν στο φως από το ανάχωμα, μεταξύ των οποίων μια κεφαλή εξαιρετικής ποιότητας που απεικονίζει ένα από τους Αρχιερείς Βασιλείς της Πάφου.

Πεντακόσιες σχεδόν χάλκινες και σιδερένιες αιχμές βελών και δοράτων καθώς και ένα Ελληνικό χάλκινο κράνος κορινθιακού τύπου, που χρονολογείται γύρω στα 500 π.Χ., μαρτυρούν τη φοβερή μάχη που δόθηκε κατά την κατασκευή του πολιορκητικού αναχώματος. Όπως φαίνεται σε Ασσυριακά ανάγλυφα, ο σκοπός ενός τέτοιου αναχώματος ήταν η προώθηση ξύλινων πύργων από την κορυφή των οποίων οι αμυνόμενοι από τα τείχη της πόλης θα μπορούσαν να εξουδετερωθούν με συνεχή πυρά. Αυτή η μέθοδος επίθεσης εξηγεί τα αντίμετρα που υιοθέτησαν οι Έλληνες της Πάφου: την επιδέξια εξόρυξη υπονόμων σε μια προσπάθεια να καταστρέψουν το ανάχωμα και τον Πύργο. Τόσο το πολιορκητικό ανάχωμα όσο και οι υπόνομοι ήταν τα πιο φοβερά όπλα της πολιορκητικής τακτικής που δανείστηκαν οι Πέρσες, και αργότερα οι Έλληνες, από τους Ασσυρίους. Έχουν περιγραφεί συχνά από αρχαίους συγγραφείς και παρέμειναν σε χρήση, έως την εποχή των Σταυροφόρων, αλλά για πρώτη φορά στην Παλαίπαφο αποκαλύφθηκαν εντελώς με ανασκαφή.

Το πολιορκητικό ανάχωμα είχε υπονομευθεί από τρεις σήραγγες που ανοίχθηκαν στο βράχο και περνούσαν κάτω από το τείχος της πόλης, με υπόγεια δίοδο που είχε σκαφτεί και με μια τέταρτη σήραγγα που αρχίζει ακριβώς κάτω από το κατώφλι της Πύλης. Η σήραγγα 1, που διατηρείται ολόκληρη στην αρχική της κατάσταση, με ορισμένα υποστηρίγματα από κονίαμα κοντά στην είσοδό της, δείχνει καλύτερα τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν. Στην εσωτερική πλευρά του τείχους της πόλης είχε διανοιχθεί τάφρος σε βάθος 2.80 μέτρων κάτω από τη βάση του τείχους? πρόχειροι τοίχοι αντιστήριξης στο στόμιο της σήραγγας, εμπόδιζαν την ολίσθηση του χώματος πίσω στη σήραγγα. Η σήραγγα, πλάτους 1.20 – 2.30, προχωρούσε στο μαλακό βράχο, έως τον πυθμένα της τάφρου. Σε μερικές κόγχες των τοιχωμάτων της σήραγγας, βρέθηκαν λύχνοι Αρχαϊκών χρόνων που χρησίμευαν για το φωτισμό της σήραγγας. Μέσα από τη σήραγγα κατόπιν, αφαιρέθηκε όσο το δυνατόν περισσότερο υλικό από το πολιορκητικό ανάχωμα και το κενό που δημιουργήθηκε στηρίχθηκε με ξύλινα υποστηλώματα που στηρίζονταν σε πλίθινους πεσσούς.

Τέλος, με κάποια εύφλεκτη ουσία που μεταφέρθηκε σε μεγάλους χάλκινους λέβητες (τέτοιοι λέβητες έχουν βρεθεί στο άκρο της σήραγγας 1 και της σήραγγας 3, καθώς και της διόδου), κάηκαν τα ξύλινα υποστηλώματα, προκαλώντας έτσι αιφνίδια καθίζηση μέρους του πολιορκητικού αναχώματος, εγχείρημα που είχε στόχο να ανατρέψει τον ξύλινο πύργο των επιτιθεμένων Περσών. Καθώς οι σήραγγες λειτούργησαν, προφανώς, ως καμίνια η φωτιά ήταν τόσο έντονη ώστε τμήματα του αναχώματος πάνω από τους λέβητες μεταβλήθηκαν σε μια συμπαγή μάζα από ασβεστοποιημένες πέτρες και γύψο.

Δεν ξέρουμε κατά πόσον το ευφυές αμυντικό τέχνασμα των Παφίων πέτυχε να ανατρέψει τον πολιορκητικό Πύργο των Περσών. Πάντως, η επιτυχία θα πρέπει να ήταν περιορισμένη. Όπως έδειξαν οι ανασκαφές, η Πύλη παραβιάστηκε και κάηκε από τους εχθρούς και ο Ηρόδοτος επίσης αναφέρει την τελική κατάληψη όλων των Ελληνικών πόλεων. Το Προτείχισμα που περικλείει το ανάχωμα δεν σχετίζεται με την πολιορκία του 498 π.χ. Όταν οι κάτοικοι της Παλαιπάφου ξανάκτισαν τις οχυρώσεις τους τον 4ο αιώνα π.χ., προφανώς θεώρησαν δύσκολο να μετακινήσουν τον τεράστιο όγκο του πολιορκητικού αναχώματος. Αντί αυτού το συμπεριέλαβαν στις οχυρώσεις ως ένα μεγάλο πεταλόσχημο προμαχώνα, ανεγείροντας το Προτείχισμα γύρω του. Πολύ μετά την κατάρρευση των οχυρώσεων, οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν δρόμο και αγωγό νερού από πήλινους σωλήνες πάνω στα ερείπια της Πύλης. Ο δρόμος από τα Κούκλια προς την Αρχιμανδρίτα και τα χωριά που βρίσκονται ψηλότερα στην κοιλάδα του Διάρριζου, ακολουθούσε την ίδια διαδρομή έως το 1929, μαρτυρία της εμμονής των ανθρώπων στη χρήση πατροπαράδοτων δρόμων.

 

 
Footer
Designed & Developed by NETinfo Services Ltd.
No images, text or other material whatsoever from this website may be copied, published, re-produced or otherwise used without the written permission of NETinfo Services Ltd.